Yetişkinlerde Yutma

Yutma işlemi Oral Faz (ağız içi), Farengeal Faz (gırtlak, boğaz kapanışı ve yemek borusu girişi) ve Özefageal Faz (yemek borusu ve mide) olmak üzere 3 temel fazda gerçekleşir.

Yutma bozuklukları, yutmanın farklı aşamalarındaki bozulmalara bağlı olarak gelişebilir.

Hastaların yutma bozukluklarının başarılı olarak tedavisinde anahtar yutma fonksiyonunun ve anormal fizyolojinin doğru olarak değerlendirilebilmesidir. Yutma fonksiyonunun değerlendirilmesinde hastanın yediklerinin akciğere kaçıp kaçmaması değil kaçak varsa bu kaçağın neden ve yutmanın hangi aşamasındaki probleme bağlı olarak ortaya çıktığı sorusuna cevap aranır. Yapılacak tedavi bu doğrultuda planlanacaktır.

Yutma bozukluklarının tanı ve tedavisi dil ve konuşma patologları tarafından yapılır.

Tanı yöntemleri: Klinik yutma değerlendirmesi, fleksible endoskopik yutma değerlendirmesi, videofloroskopik yutma değerlendirmesi şeklinde sıralanabilir.

Klinik yutma değerlendirmesi ile yutmanın sadece oral fazı (lokmanın ağız içinde olduğu, yutmanın devreye girmesinden önceki kısım) değerlendirilebilir, yutma aşaması değerlendirilemez.

Fleksible endoskopik yutma değerlendirmesi poliklinikte uygulanabilen, radyasyon içermeyen, defalarca tekrar edilmesi güvenli olan bir yöntemdir ancak yutmanın öncesini ve sonrasını değerlendirmek mümkün olurken yutma anını görüntülemeye izin vermez.

Videofloroskopik yutma değerlendirmesi yöntemler arasında altın standart olarak kabul edilenidir, dinamik bir işlem olan yutmanın her aşamasını video şeklinde görüntülemeye ve kaydetmeye izin verir. Amaç aspirasyonun ya da gizli aspirasyonun olup olmadığını tespit etmenin ötesinde bunun NEDEN olduğunu tespit etmek ve tedaviyi planlayabilmektir. Değerlendirme sırasında kompanse edici manevralar adı verilen yutmayı kolaylaştırabilecek bazı yöntemleri uygulamak ve etkinliğini ölçmek mümkün olur. Hastayı güvenli şekilde ağızdan beslemenin yolları varsa bunlar videofloroskopik yutma değerlendirmesinde belirlenir.

Yutma Tedavisinde/Kontrolünde En Öncelikli İki Hedef

1. Hastanın yeterli besini güvenli olarak yiyebildiğinden emin olmak
ve
2. Hastanın yeterli besini oral yolla güvenli olarak yiyebildiğinden emin olmak’ tır

Yutma rehabilitasyonunda, diyetin kıvamının ayarlanması, baş ve vücut pozisyonunu değiştirerek lokmanın geçişini daha güvenli hale getirmeyi sağlayacak çeşitli kompanse edici yöntemler, yutmanın basamaklarını tedavi edici egzersizler, sinir ve kası uyaran elektrik akımı ile yutmanın stimülasyonunu sağlayan tedaviler kullanılır.

Yutma rehabilitasyonunu hangi probleme yönelik olarak planlamamız gerektiğini videofloroskopik yutma değerlendirmesi bize gösterir ve yutmada probleme sebep olan zayıflamış basamağın direk tedavisini sağlamayı mümkün kılar.